ACTUEEL

11 oktober 2021

Artikel over de presentatie van het boek `Ritornello` in Brabant Cultureel:

Exclusief kunstboek ‘Ritornello’ eerbetoon aan de Tilburgse beiaardautomaat

25 september 2021

Presentatie boek ‘Ritornello’

Op 25 september presenteerde de Stichting Vrienden van de Tilburgse Beiaard het kunstboek ‘Ritornello’, een eerbetoon aan een eeuwenoud muziekinstrument dat Tilburg rijk is: de beiaardautomaat.

Bijzondere gebeurtenissen die in Tilburg gevierd worden en speciale dagen waarop de beiaard of beiaardautomaat te horen is: ze namen afgelopen jaren alleen maar toe. Zo klonk in april 2021, op de 212ste verjaardag van de stad, voor het eerst de speciale compositie ‘Tilburg Tune’ van Erwin Steijlen op de beiaardautomaat. Afgelopen jaren kreeg de automaat een nog belangrijkere functie in de stad. Door de nodige aanpassingen en verbeteringen van het automatisch speelwerk sluit de beiaardautomaat nu ook naadloos aan op de hedendaagse software.

De Stichting Vrienden van de Tilburgse Beiaard denkt ook graag na over initiatieven die de beiaardautomaat nog meer voor het voetlicht kunnen brengen. Eén daarvan betreft een project dat de stichting samen met de (toenmalige) Tilburgse stadscomponist Anthony Fiumara heeft bedacht en gerealiseerd. Daarbij werd een groot aantal Tilburgse componisten uitgenodigd om gedurende een jaar muziek te componeren voor de in 2018 vernieuwde beiaardautomaat. Dat wil zeggen: voor elke maand twee componisten, de één voor een ‘vrij’ werk, de ander voor de voorslagen.

Lees hier het hele bericht.

28 juni 2021

Aanstaande zaterdag: het verjaardagsconcert

In de zomer van 1966 werd in de kleine lantaarn van de Heikese kerk een reeks van 47 klokken ondergebracht, inclusief een mechaniek voor hand- en automatisch spel. Het geluid van het nieuwe instrument was verbluffend en de reacties waren overwegend positief. Tilburg had een lichte stadsbeiaard gekregen die over grote afstand hoorbaar was.

Aanstaande woensdag wordt de Tilburgse beiaard alweer 55 jaar. Reden voor stadsbeiaardier Carl Van Eyndhoven om dit op 3 juli om 13.00 uur, op de gebruikelijke speeldag, te vieren met het ten gehore brengen van een aantal feestelijke nummers. Nieuwsgierig welke muziekstukken er op het programma staan? Klik dan hier voor een overzicht!

30 april 2021

‘Nobody is Perfect’ op 5 Mei-viering

Evenals in 2020 doet het Nationaal Comité 4 en 5 mei ook in 2021 een beroep op de beiaardiers om de ‘digitale’ Bevrijdingsdag 2021 mede vorm te geven. Die dag zal, na de 5 mei-lezing door Angela Merkel, demissionair minister-president Mark Rutte rond 13.00 uur het Bevrijdingsvuur ontsteken. Dit zal het startsein zijn voor alle online-activiteiten tijdens Bevrijdingsdag. Op dat moment zal ook zangeres Davina Michelle het lied Nobody Is Perfect zingen.

Om 16.55 uur zal Davina Michelle op het online Bevrijdingsfestival op vliegbasis Gilze-Rijen het nummer  nogmaals uitvoeren. Beiaardiers hebben van het Nationaal Comité 4 en 5 mei de keuze gekregen om het lied hetzij om 13.00 uur dan wel om 16.55 uur te spelen. Wat Tilburg betreft, maakte beiaardier Carl Van Eyndhoven een bewerking voor de beiaardautomaat die om 16:55 uur zal worden afgespeeld.

Beluister hier een MIDI-versie van Van Eyndhovens bewerking.

20 april 2021

Kinderlied ‘Zij aan zij’ en Wilhelmus op beiaard tijdens Koningsdag 2021

Op 27 april aanstaande is het weer zover. Nederland viert dan weer massaal Koningsdag. Dit jaar organiseert de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen (KBOV) echter een speciaal kinder- en ouderenpogramma in het kader van Koningsdag 2021. “Koningsdag staat dit jaar in het teken van saamhorigheid”, zegt Pieter Verhoeve, voorzitter van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen, waarbij ruim driehonderd Oranjeverenigingen zijn aangesloten.

“Normaliter zijn duizenden vrijwilligers al maanden bezig om voor hun gemeenschap een mooi feest te organiseren op Koningsdag. Als gevolg van de voortdurende coronacrisis zijn deze evenementen afgelast en vervangen door (veiligere) alternatieven”, aldus Verhoeve. Voor de Tilburgse beiaardier Carl Van Eyndhoven zal Koningsdag 2021 niet veel anders zijn als eerdere Koningsdagen. Hij zal om 09:30 uur, samen met beiaardiers elders in het land, weer in de toren zitten om een grote hoeveelheid muzikale noten over de stad uit te strooien.  Op de speellijst staan onder meer het kinderlied ‘Zij aan zij’ (de titel van het nieuwe lied van de Koningsspelen 2021) en om stipt 10.00 uur het Wilhelmus.

De KBOV roept iedereen op om deze dag vlag en wimpel uit te steken, voor de jarige koning en voor elkaar. Tussen 9.55 uur en 10.00 uur zullen verder overal in het land de klokken geluid worden ten teken van verbinding.

10 april 2021

Speciale carillonbespeling op verjaardag van Tilburg

Tilburgers zullen half en eind april in het kader van verschillende vieringen enkele speciale nummers kunnen horen op de beiaard en het carillon. Tijdens de eerste speciale viering, op 18 april, zal de originele versie van de ‘Hymne des Nations’ te horen zijn ter viering van het 75-jarige bestaan van het Internationale Gerechtshof (ICJ) in Den Haag, het nummer dat geschreven werd voor het carillon van het Vredespaleis en gecomponeerd werd door Charles Grelinger, een Joods-Nederlandse componist die om het leven kwam tijdens een van de vele jodentransporten naar Auschwitz. De Nederlands-Canadese componist Jaap Hamburger moderniseerde het nummer en maakte er een speciale 2021-versie van ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het ICJ.

21 maart 2021

Speellijst Happy Bach-dag

11 maart 2021

“Radar Love op de beiaard is ’symbolisch’ bedoeld, niet als imitatie van het origineel”

11 maart aanstaande wordt een bijzondere dag. Op de verjaardag van George Kooymans, zanger, gitarist en componist van Golden Earring, zal op Nederlandse radiozenders en op beiaards in heel het land het nummer Radar Love te horen zijn. Dit als eerbetoon aan Kooymans, mede-oprichter van ’s Neerlands grootste rockband, die onlangs bekend maakte dat hij lijdt aan de ziekte ALS. Als gevolg daarvan zal Golden Earring noodgedwongen ophouden te bestaan.

Inmiddels hebben zowel nationale als internationale radiozenders besloten om komende donderdag om 17:15 uur de wereldhit van de band te draaien. Op hetzelfde moment zullen in een groot aantal Nederlandse steden beiaardiers het nummer ten gehore brengen. De Koninklijke Nederlandse Klokkenspel-Vereniging vindt het een eer om deel te nemen aan het eerbetoon aan de gitarist en riep al haar leden op om mee te doen aan het eerbetoon. Ook de Tilburgse beiaardier Carl Van Eyndhoven zal de muziek van Radar Love op de beiaard spelen, al doet hij het wel twee dagen later, op zaterdag 13 maart. “Een probleem is dat ik op 11 maart de hele dag bezet ben aan de universiteit voor de Dag van het Onderzoek, de onderzoekseenheid waarvan ik het hoofd ben”, zegt hij.  Spelen op zaterdag, Van Eyndhovens vaste speeldag in Tilburg, werd daarom als een noodoplossing gekozen. “Het nummer afspelen via de beiaardautomaat is niet onmogelijk, maar omwille van de stevige beat geen aanrader. En er is verder niemand die donderdag voor mij de toren in klimt om het nummer te spelen”, aldus Van Eyndhoven.

– Ben jij groot fan van Golden Earring? Heb jij het album Moontan, waar Radar Love op staat, bijvoorbeeld in je platenkast staan?
“Ik zou liegen als ik zei dat ik een fan ben, omdat ik de band nooit gevolgd heb.”

– Ik heb echter begrepen dat je Golden Earring als puber live hebt zien spelen in Oostmalle. Hoe oud was je toen, en met wie was je daar?
“Ik moet toen zo’n 10 jaar geweest zijn. Het was op de jaarlijkse Sinksenfoor, de kermis die geopend wordt met Pinksteren en vier tot vijf dagen duurt. Ik denk dat ze toen nog ‘The Golden Earrings’ genoemd werden. Maar ik mocht met mijn vader mee, die in de organisatie zat van de Sinksenfoor, en herinner mij vooral dat men in Oostmalle, wat toen een echt klein Kempisch dorp was, toch wel trots was dat The Golden Earrings op de affiche van de Sinksenfoor stond. Het enige wat ik mij voor de rest nog herinner is dat het vrij ’stevig’ klonk…”

– Kun je je nog herinneren of ze tijdens dit optreden Radar Love speelden?
“Absoluut niet. Voor zover ik via Google vind, is Radar Love pas in 1973 uitgebracht. En mijn ‘kindherinnering’ moet ergens begin jaren ’60 geweest zijn. De groep is in 1961 opgericht, dacht ik.”

– Wist jij dat Golden Earring ooit bij hetzelfde platenlabel zat als The Who en Jimi Hendrix: het Track-label?
“Neen. Maar dat zegt wel iets over hun kwaliteit!”

– Waardoor is Radar Love zo’n goed nummer, denk jij?
“Door een heel stevig arrangement met een krachtig intro met baslijn, die meteen tussen je oren kruipt. Verder ook schitterende drums en een complexloze, catchy melodie en beklijvende gitaarsolo. Kortom: oerdegelijke rock en zo ook gebracht.”

– Is Radar Love niet erg moeilijk op de beiaard te spelen door de ingewikkelde beat in het nummer?
“De beat is niet ingewikkeld, maar verliest natuurlijk op de beiaard zijn ‘power’, omdat de klokken zelfs niet in de buurt komen van een basgitaar sound. Een vertolking op beiaard van dit soort steengoede rocknummers is dan ook vooral een kwestie van herkenbaarheid van de melodie – en eventueel een bepaald riff-je. Het is eigenlijk meer ’symbolisch’ bedoeld voor de luisteraars, dan wel als een imitatie van het origineel. Dat ligt weer helemaal anders bij jazz-standards.”

– Radar Love gaat over iemand die een lange afstand moet rijden om bij zijn geliefde te kunnen komen. Net zoals jij, als je van Antwerpen naar Tilburg moet rijden om op de beiaard hier te kunnen spelen. In Radar Love loopt die tocht slecht af. Zit jij ook wel eens vermoeid achter het stuur na wéér een paar beiaardconcerten en is dat niet gevaarlijk?
“Ik zit nooit vermoeid achter het stuur. En ben ook altijd nuchter, haha!”

– De originele track van Radar Love duurt 6 minuten en 27 seconden. Kun je die lengte van het nummer ook aanhouden als je het speelt op de beiaard of maak jij er een nog langer nummer van?
“Neen, ik maak het nummer korter omwille van de hierboven beschreven problemen om dergelijke nummers op de beiaard te spelen. Ter info: ik ga ook Twilight Zone spelen, ook een stevig nummer met dezelfde kenmerken als Radar Love.”

2 maart 2021

In memoriam Annemiek Reijnders

Annemiek hield van de beiaard. Zo’n kleine 25 jaar is ze er actief bij betrokken geweest. Ze vond de klank mooi, vooral van de beiaard van ’t Heike: het hoge zuivere en heldere register. De beiaard gaf haar ook het gevoel thuis te zijn. Meerdere malen (tot op het laatst) vertelde ze van haar herinnering dat ze voor het eerst de beiaard hoorde terwijl ze in de tuin van haar huis zat, een ervaring die haar een warm gevoel gaf; ze was thuis in een eigen wereld. Thuis is misschien ook wel de belangrijkste plek in je leven: de plek voor een eigen ruimte, maar ook en tegelijkertijd een plek van verbondenheid en openheid naar buiten toe. ”De Tilburgse beiaard hoort bij de stad en op één of andere manier ook bij mij”, heeft ze een keer gezegd in een interview op onze website, een samenvatting van haar visie die eigenlijk alles zegt.
Annemiek hield niet alleen van beiaardmuziek. Ze was geïnteresseerd in en nieuwsgierig naar veel soorten muziek. Alleen al de vele live concerten die ze bezocht; dat konden concerten zijn in De Link, het podium voor nieuwe muziek in Tilburg, maar net zo goed barok-concerten in de Hasseltse kapel, festival-muziek, of improvisaties van Carl op de beiaard. Op al die plekken was ze thuis, niet alleen vanwege haar openheid en nieuwsgierigheid, en natuurlijk ook door het ongrijpbare proces dat muziek heet.
Annemiek is gevraagd om bij de Tilburgse beiaard-commissie te komen in een andere tijd dan de onze; in die commissie hadden een aantal plaatselijke notabelen zitting: een soort herensociëteit met de componist Jan van Dijk als voorzitter en waarin Annemiek de enige vrouw was.
De voor die situatie kenmerkende vergadercultuur veranderde nogal drastisch toen werd besloten een Stichting in het leven te roepen. Annemiek werd tijdens onze bijeenkomsten bij haar thuis of bij café-restaurant Anvers de (mede) aanstichtster van een weldadige inefficiëntie, die het mogelijk maakte dat alles in een open sfeer ter sprake kon worden gebracht; het kon een boek zijn dat iemand gelezen had, een film die iemand had gezien, een maatschappelijke actualiteit of een anekdote van Carl onze beiaardier, het maakte in principe niet zoveel uit. In die sfeer van een gemoedelijk enthousiasme kwamen we op goede ideeën, voorstellen of plannen voor de toekomst. Meerdere keren ontstond een prettige chaos, waarvan zij vrijwel altijd op dezelfde dag verslag deed!
Tot op het laatst gaf ze blijk van een grote betrokkenheid bij het wel en wee van de Tilburgse beiaard. Tot op het laatst informeerde ze nog met wakkere geest naar details omtrent ons laatste project “Ritornello” waarin zij een groot aandeel heeft gehad. Mede door corona is de realisering ervan zodanig vertraagd dat Annemiek het boek en de presentatie ervan helaas niet heeft kunnen meemaken.
Wel heeft ze gevraagd of onze beiaardier Carl Van Eyndhoven 2 van haar favoriete muziekstukken voor beiaard wilde bewerken en bij haar begrafenis wilde spelen; muziek waarbij Annemiek zich thuis voelde, muziek waarbij je heel dicht bij jezelf bent en waarin je tegelijkertijd jezelf verliest. Het ene stuk is van J.S. Bach, “Aus Liebe”, uit de Matthäus-passie en over Bach zou ik graag met de componist Georgy Kurtag willen zeggen: “Ik ben atheïst, maar als ik naar Bach kijk, kan ik het niet zijn. Mijn brein verwerpt het allemaal, maar mijn brein is niet veel waard.”
Muziek zet een streep door de gewone categorieën van het brein en waar het brein niet toe in staat is, is liefde dat wel, luister daarom ook naar het andere stuk van Henry Purcell: “If music be the food of love, sing on till I am filled with joy”.

Fons Mommers, Tilburg 28 02 2021

1 maart 2021

Beiaardmuziek in het teken van het overlijden van Annemiek Reijnders

Afgelopen zondag (28 februari) overleed na een lang ziekbed op 77-jarige leeftijd Annemiek Reijnders, sinds begin jaren ’70 woonachtig in Tilburg en groot voorvechtster en beschermster van de Tilburgse beiaard. Annemiek was ruim 22 jaar lid van de Tilburgse beiaardcommissie en mede-oprichtster van de Stichting Vrienden van de Tilburgse Beiaard. Volgens beiaardier Carl Van Eyndhoven betekent het overlijden van Annemiek het verlies van een enthousiaste, geëngageerde collega in de beiaardcommissie. “Haar liefde voor muziek en de natuur waren hartverwarmend”, zegt hij.

Als gevolg van het overlijden van Annemiek zal de speellijst van komende zaterdag worden aangepast.

Van Eyndhoven: “Graag wil ik zaterdag onze dankbaarheid voor wat Annemiek betekend heeft voor ons vertolken door twee werken te spelen die haar erg nauw aan het hart lagen. Het eerste stuk is ‘Aus Liebe’, uit de Matthäus Passion van J.S Bach. Het tweede stuk is ‘If Music Be The Food Of Love’ van Henry Purcell, waarvan de mooie openingszin op de rouwkaart staat en die Annemiek helemaal ten voeten uit tekent.”

13 februari 2021

Brief uit Antwerpen

Net als dat van vele andere mensen, kreeg ook het bestaan van stadsbeiaardier Carl Van Eyndhoven afgelopen jaar een bijzonder surrealistisch trekje. Kon hij nog wel elke zaterdag naar Tilburg komen om op de beiaard te spelen, gelet op alle (reis)restricties? Steeds weer was daar de vraag of het wekelijks tochtje van Antwerpen naar Tilburg nog door kon gaan. Gelukkig hoefden de inwoners van Tilburg hem niet vaak te missen. Vrijwel elke zaterdag was de muziek van de beiaard te horen en daalde deze neer op de luisteraar als een pleister op een zere wond, soms met het raam open. Maar hoe gaat het verder met Van Eyndhoven? Hoe is het om in een tijd waarin iedereen verplicht thuis werkt beiaardier te zijn? En hoe ervoer hij het dikke pak sneeuw van afgelopen week? Hoe koud was het eigenlijk bovenin de toren van de Heikese kerk? Lees hieronder de brief die Van Eyndhoven afgelopen zaterdag schreef aan alle Tilburgers.

Beste vrienden,

Nooit gedacht dat de wekelijkse beiaardbespeling nog een avontuurlijke onderneming zou worden. Vanuit Antwerpen naar Tilburg is best een aangename rit, zeker als er, zoals vandaag, een stralende (ook wel verblindende) zon in een glasheldere blauwe hemel prijkt. Maar in deze coronatijden en bij een temperatuur van minus 5 graden moet je toch enige voorbereiding doen alvorens aan een ‘essentiële internationale’ verplaatsing te beginnen. Heel belangrijk en zeker niet te vergeten is de ‘verklaring op eer’ waarin je bevestigt dat je omwille van professionele redenen niet anders kan dan – met ware doodsverachting – naar het buitenland te reizen. Hierbij komt dan nog een attest van de gemeente Tilburg als bevestiging van de ‘verklaring op eer’ – je weet maar nooit… En uit dit attest blijkt dat ik als beiaardier niet kan telewerken (we gaan hier niet uit de biecht klappen over beiaardautomaten die je thuis, vanuit je zetel, via een app op je iPhone kan aansturen) en dat je ‘lijfelijk’ aanwezig dient te zijn om dit instrument te bespelen. De impact van die bespelingen blijkt in coronatijden groot te zijn.

De beiaard wordt terug (h)erkend als een instrument dat in een heel grote concertzaal speelt. De ‘publieke ruimte’ noemt men dat. Concertzalen die nu om begrijpelijke redenen leeg moeten blijven, hoe spijtig dit ook is. En zo probeer ik via improvisaties over songs van hoop en troost (vaak met een knipoog erbij om het niet al te ‘serieus’ te laten klinken) wat klank en kleur over de binnenstad van Tilburg uit te strooien. In de hoop dat het voor sommigen hartverwarmend werkt…

Verwarmend is in ieder geval het elektrische ‘kacheltje’, boven in de toren bij het beiaardklavier. In deze koude tijden zeker geen luxe. Het verwarmt niet alleen de beiaardier, maar zorgt er ook voor dat de luchtcompressor die de nieuwe beiaardautomaat in beweging brengt blijft functioneren: onverstoord, elk kwartier van 08.00 tot 20.00 uur. Geloof mij: het is heerlijk om bij een aangename temperatuur van zo’n 12 graden de beiaard te bespelen en je muzikale fantasie de vrije loop te laten gaan. De beiaardier daarboven ‘eenzaam in zijn toren’… het lijkt misschien wat op een zelfgekozen quarantaine, maar het voelt zo helemaal niet aan. Integendeel, het voelt aan alsof de hele wereld (nou ja, de inwoners van de binnenstad) je knuffelcontact is. Na de bespeling in Tilburg gaat het richting Mol om daar de beiaard van de Sint-Pieter-en-Pauwelkerk te bespelen. Dat wordt weer even spannend. Grenscontroles ter hoogte van de abdij van Postel zijn niet uitgesloten. Maar eenmaal in Mol wacht mij een heerlijke beloning: een toilet in de kerk! Want dat mis ik wel (en een heerlijk kopje koffie) als ik nu in Tilburg kom. Dat de horeca maar snel weer de deuren mag openen. Daarna zal de beiaard nog mooier klinken!

Carl Van Eyndhoven,
13 februari 2021

8 september 2020

Geniet mee van dubbelconcert ondanks corona

Volgende week zaterdag, op 12/09, is het Nationale Orgeldag. Ondanks corona is er die dag in afgeslankte vorm een dubbelconcert van beiaard en orgel bij te wonen in en rond de Heikese Kerk. Bespeler van de beiaard is de Tilburgse stadsbeiaardier Carl Van Eyndhoven. Van 15.00 tot 15.55 uur bespeelt Van Eyndhoven een klein uur het klokkenspel van de kerk. Op het programma staat een rijke variatie van voor de beiaard bewerkte orgelmuziek. Twee van de gespeelde werken zullen zowel op de beiaard als op het orgel ten gehore worden gebracht. Organist is Iskander Zalialdinov (1984), geboren in Zelenodolsk (Rusland). Iskandér studeerde piano aan het Fontys Conservatorium in Tilburg. In 2003 werd hij aangenomen voor de voltijds pianostudie bij Jelena Bazova en in 2004 voor het hoofdvak orgel bij Ad van Sleuwen. In juni 2012 rondde Iskandér zijn masteropleiding orgel af met de vertolking van de zes Triosonates van J.S. Bach op het Van Nes-orgel in de Heikese Kerk (St. Dionysiuskerk) in Tilburg. Iskandér Zalialdinov treedt regelmatig op als solist (organist, pianist) en als begeleider van verschillende koren en ensembles. Sinds 2005 is hij als vaste organist verbonden aan de Heikese Kerk.

Belangstellenden worden uitgenodigd om in de directe omgeving van de kerk zelf een geschikt plekje te zoeken om dit bijzondere beiaardconcert bij te wonen.

Klik op deze link voor meer details rond het evenement. Voor de complete speellijst, waaronder werken van Pablo Bruna (1611-1679), Johann Ludwig Krebs (1713-1780) en Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788) bekijkt u het beste deze pagina.

25 juni 2020

54ste verjaardag Tilburgse beiaard

We zijn natuurlijk nog niet helemaal ‘back to normal’. Het virus is nog steeds onder ons en we zullen voorzichtig moeten blijven. Er is echter mooi weer voorspeld. Mooi genoeg om op zaterdag 27 juni alvast de 54ste verjaardag te kunnen vieren van de Tilburgse beiaard (officiële verjaardag: 30 juni). Van harte nodigen wij u daarom uit om dit – met gepaste afstand van elkaar – mee te vieren. Plaats van samenkomst? Onder de toren van de Heikese kerk of anders in de muzentuin, die oase aan groen, aan de overkant van de kerk. Het programma voor het beiaardconcert door beiaardier Carl Van Eyndhoven ziet er als volgt uit:

1. Toccata en Fuga in F – Dietrich Buxtehude (1637-1707)
2. Drie Bagatellen (opus 119) – Ludwig van Beethoven (1770–1827)
3. Fantasie sur les motifs favoris l’opera Gemma di Vergy – Gaetano Donizetti de  (1797-1848)
Uit: Compositien voor het klokkenspel 1861 – Utrecht
4. Variaties over “Het waren twee conincskinderen” – Jos Lerinckx – bekroond in de compositiewedstrijd 1952 (1920-2000)
5. Operamelodieën
– Variaties over Nel cor piu non mi sento – Ludwig van Beethoven (1770–1827)
– Air du Rossignol (Les Noces de Jeannette) Victor Massé (1822-1884)
– Oh Cara Armonica (Il Flauto Magico – Mozart) – Fernando Sor (1778–1839)
6. “If you leave me now…”
Improvisatie over bekende songs, geïnspireerd door de Brexit en Corona

“Het is een uitdaging voor een componist om de beperkingen van een beiaard uit te buiten”

Van de Tilburgse pianist en componist Jo Sporck (1953) ging in Tilburg op meerdere plekken nieuw werk in première. De Tilburgse Concertzaal was daarvan misschien wel de mooiste en meest prestigieuze plek. Maar ook bovenin de Heikese kerk was het een compositie van Sporck die in oktober 2018 haar première beleefde op de fonkelnieuwe beiaardautomaat. Het werk, met de titel ‘Imprecaties’, was zelfs het allereerste muziekstuk dat voor de nieuwe automaat werd gecomponeerd en twee weken lang een paar keer per uur over de straten van de Tilburgse binnenstad rolde.

In dezelfde maand oktober kreeg Sporck op zijn 65ste verjaardag een eigen muziekevenement: het vijf dagen durende pianofestival ‘Tilburg op Vleugels’. Met als één van hoogtepunten een optreden van pianist Antal Sporck, de zoon van Jo, die het festival afsloot met Zindering, een nieuwe compositie van zijn vader, gevolgd door een beroemd pianostuk van de ‘Engel van Salzburg’, de geniale Wolfgang Amadeus Mozart, te weten Pianoconcert nr. 22 in Es Dur.

Sporck, die geboren en getogen werd in het Limburgse Heerlen, beleefde zijn vorming tot muzikant al op zeer jonge leeftijd als koorzanger op school en in de kerk. Voor zingen bleek Sporck ook een bijzonder talent te hebben. “Het was een feest om met de klas te zingen. Ik had een mooie jongenssopraan. Het kerkkoor was ook een bron van verbinding”, zo vertelde hij later hierover in een interview met Omroep Tilburg. Naast een solistenopleiding piano aan het conservatorium in Maastricht volgde hij in Tilburg een studie compositie bij de vermaarde componist en dirigent Jan van Dijk en bij componist en muziekpedagoog Hans Kox. Met beiden zou hij jarenlang een vriendschappelijke band als collega-componist onderhouden. Wonen in Tilburg bleek ook zeer aangenaam. Voor veel mensen werd Sporck, ondanks zijn Limburgse afkomst, een rasechte Tilburger.

Behalve als een van Tilburgs bekendste klassieke componisten, geldt Sporck ook als één van de meest veelzijdige. Afgelopen veertig jaar schreef hij onder meer muziek voor piano, kamermuziekensembles, koren en vocalisten. Zijn werk was daarnaast op verschillende grote concertpodia te horen in steden als Moskou, New York, Montevideo en Seattle. Een bijzonder jaar voor Sporck was 1988, het jaar waarin hij de allereerste Nederlandse componist zou worden wiens werk op de Russische staatsradio te horen was en die ook zelf bij de uitvoering van zijn werk aanwezig was. Het zou een memorabele avond worden. “Een dag voor de première stond de hoboïst nog te stoeien met de noten, was het slagwerkensemble niet komen opdagen en moest ik de pianist van mijn trio nog wijzen op sleutelwisselingen”, aldus Sporck terugkijkend op deze gebeurtenis.

Lees hier het interview met Jo Sporck

Komt hij wel of komt hij niet?

Zal er na de annulering van alle ‘Koningsdag’-festiviteiten nog een beiaard in Tilburg te horen zijn? Dat is de grote vraag die de vrienden van de Tilburgse beiaard al weken bezighoudt. In het meest ongunstige geval dient de beiaardier de strenge Belgische anti-coronamaatregelen in acht te nemen en moet hij verplicht thuisblijven. In het meest gunstige geval komt hij al op 25 april aanstaande weer naar Tilburg om op de beiaard te spelen.

Een ding heeft hij in elk geval al: een attest van de gemeente Tilburg, ofwel een schriftelijke verklaring waarmee hij een bewijs van zijn reisdoel in Nederland aan de grens kan laten zien.

Mocht het hem daadwerkelijk lukken om Nederland binnen te komen, dan speelt hij komende zaterdag weer op de Tilburgse beiaard, evenals op Koningsdag op 27 april. “Mocht het echter niet lukken, dan wil ik ervoor zorgen dat het carillon op Koningsdag het Wilhelmus speelt”, zegt een strijdlustige Van Eyndhoven. “Ik kan van huis uit in ieder geval het Wilhelmus één of meerdere keren via de automaat laten spelen. Misschien is dat toch wel een kleine opsteker voor de mensen? Ook zal ik op Koningsdag aangepaste melodieën op de automaat laten klinken.”

In een mail laat de Tilburgse beiaardier verder weten: “Het zou mij verbazen als ze me aan de grens terugsturen, of erger nog, dat ik België niet meer in mag…”.

Om zijn Tilburgse fans niet helemaal in de steek te laten, speelde Van Eyndhoven overigens afgelopen weken iedere zaterdag op de beiaard van Mol en konden Tilburgse fans via de FB-pagina ‘Beiaard Mol’ live meeluisteren en verzoeknummers indienen.

Nieuwsgierig naar de playlist van de Tilburgse beiaard op Koningsdag? Klik hier voor de complete lijst.

Tweede Facebook-pagina

Live uitzending vanuit Mol

Toch Bach-muziek op 21 maart, ondanks Corona

Het beiaardconcert in Tilburg tijdens de Happy Bach-dag op 21 maart, de geboortedag van Johann Sebastian Bach, gaat niet door, zo heeft Sounding Bodies, de organisatie achter de Bach-dag, deze week bekendgemaakt. Toch betekent het niet dat er aanstaande zaterdag nergens Bach te horen zal zijn.

Oorspronkelijk zou in heel het land en geheel onafhankelijk van elkaar in diverse grote steden, waaronder Tilburg, de geboortedag van de componist worden gevierd. In Tilburg zou Bach vooral als inspiratiebron en uithangbord van de klassieke muziek hebben moeten fungeren. De bedoeling was om op meerdere plekken in de stad stukjes Bach-muziek te laten klinken, waaronder werken voor klavecimbel, luit en viool, maar ook herinterpretaties van originele Bach-composities.

Dit alles gaat nu echter niet meer door. Om verdere verspreiding van het coronavirus te beperken, was het schrappen van Happy Bach-dag, net als voor zoveel andere geplande evenementen, de enige overgebleven optie. Toch zal er ook Bach klinken, door toedoen van de Tilburgse stadsbeiaardier Carl Van Eyndhoven. Op de playlist van de beiaardautomaat zal onder meer een opname van een concert uit 1999 staan, te weten het ‘Concerto in A van Bach/Vivaldi’. Het stuk werd door Van Eyndhoven bewerkt voor het koperensemble The Art of Brass en de beiaard van de Sint Pieter- en Pauwelkerk in het Belgische Mol.

Happy Bach-dag is overigens alleen in de fysieke wereld afgelast. De viering van Bachs geboortedag zal namelijk als alternatief op internet te horen zijn. Jacqueline Hamelink van het muzikale theatergezelschap Sounding Bodies zegt naar aanleiding hiervan: “Wij gaan Bach online aanbieden op onze Facebook-pagina, iedere dag een kort stuk van Bach, passend bij de emoties die nu spelen. Op 21 maart maart willen we hierin gaan pieken en Bach als een ‘positief virus’ verspreiden en hiermee viraal gaan.”

“Ik vond het interessant om de beiaard te verbinden aan een gladde bluesstijl”

Jong en succesvol: hoe doe je dat? Vraag het aan de in Tilburg geboren violist en componist Xavier van de Poll (1995). Werk van hem werd onlangs in China uitgevoerd, met de jonge muzikant zelf als eregast. Slechts weinig jonge Nederlandse componisten hebben zo’n unieke prestatie al op hun CV staan. Van de Polls interesse voor muziek ontstond al op 4-jarige leeftijd tijdens een bezoek aan de muziekschool, alwaar hij in een kerstconcert kennismaakte met de viool, het instrument dat zijn hart zou veroveren en hij twee jaar later zelf zou leren bespelen als leerling violist. Maar niet voordat hij de wens van zijn ouders zou vervullen om eerst nog zijn zwemdiploma te halen. Op zijn twaalfde jaar had Van de Poll echter al een CV van drie kantjes.

Zijn liefde voor orkestmuziek en opera ontdekte hij acht jaar later bij het JeugdOrkest Nederland, waar hij gedurende zeven jaar bekende symfonieën, symfonische gedichten, soloconcerten en opdrachtwerken op de lessenaar kreeg. Van 2005–2011 was hij student aan de JongTalent Klas, de jeugdafdeling van het Fontys Conservatorium in Tilburg.

Van de Poll is niet alleen talentvol als violist. Als componist bouwde hij ook al een aardige loopbaan op. De basis daarvan legde hij op zijn negentiende met een opleiding aan het Conservatorium van Amsterdam en een studie Muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Dat Van de Poll als student geen moeilijke materie uit de weg ging, bleek uit de scriptie die hij schreef met als titel: “What’s the matter with atonality? On the perception of atonal music from a neuropsychological viewpoint”.

Na Amsterdam zou hij terugkeren naar Tilburg, om aldaar de bachelor Compositie Klassiek af te ronden met als docent onder andere de Tilburgse stadscomponist Anthony Fiumara. Van de Poll zou ‘summa cum laude’ afstuderen met een 9,5 als eindcijfer en een portfolio bestaande uit werken voor orkest, kamermuziek en solo-instrumenten.

Afgelopen jaren maakte Van de Poll zijn reputatie ook internationaal waar. Zo werd zijn muziek al enkele malen in het buitenland uitgevoerd. In 2018 was hij bovendien winnaar van de Vierde Internationale Compositie Competitie ‘Sinfonietta per Sinfonietta’ met zijn dubbelconcert getiteld The Tale of Prince Ivanovich.

Met de Tilburgse beiaard kwam Van de Poll enkele jaren geleden al in aanraking. Zo kreeg zijn compositie ‘The Cool Carillon’ in 2018 een eervolle vermelding in een speciale competitie ter gelegenheid van het 100-jarig jubileum van de Nederlandse Klokkenspelvereniging. De wereldpremière van het door blues beïnvloede werk zou in Tilburg plaatsvinden met stadsbeiaardier Carl Van Eyndhoven op het klavier en inclusief live videobeelden.

Lees hier het interview met Xavier van de Poll

“Het komt heel heavy binnen als jouw noten zo over de stad denderen”

Over Henk Stoop, de in Tilburg bekende muziekdocent en componist, is online helaas maar weinig info voorradig. Probeer op het internet maar eens een biografie van de man te vinden. Een paar alinea’s, veel meer duikt er via de door ons gebruikte zoekopdrachten niet op in de zoekresultaten van Google. Collega-muzikanten die les kregen van Stoop en hem ook goed kennen, zijn echter vol bewondering. Eén van hen zegt: “Zijn liefde voor de muziek is zeer groot, naturel en compleet onbaatzuchtig. Daarbij heeft ie veel muziek gespeeld, gedirigeerd en, niet te vergeten, geschreven voor zogenaamde amateurs. Zijn verdiensten als muziekpedagoog zijn ook even groot als zijn verdiensten als componist.”

Uit de paar karige loopbaanbeschrijvingen die we online vinden, valt ook wel enigszins op te maken dat Stoop een bijzondere muzikale carrière op zijn naam heeft staan en nog steeds actief is als begeleider van muziekgezelschappen en solisten. Tijdens kamerconcerten in Tilburg en elders in Brabant duikt hij nog regelmatig achter de piano op. Kamermuziek, vooral de laatste jaren is Stoop er veel mee bezig. Het element van samenspel geldt voor Stoop ook als een belangrijk onderdeel van de muzikale ontwikkeling van zangers en instrumentalisten. Vandaar ook zijn voorliefde voor kleine, enkelvoudige bezettingen. Bij kamermuziek draait het om balans, timing en goede onderlinge klankverhoudingen.

Behalve als docent was de in 1943 in Breda geboren Stoop ook als componist zeer actief. En veelgevraagd. Componeren deed hij onder meer in opdracht van het Brabants Orkest, de Provincie Noord-Brabant en het fonds voor de scheppende toonkunst. Het leverde hem ook prijzen op. Zo ontving hij in 1983 de Compositieprijs van het Brabants Conservatorium.

In 1985 vertolkte Het Brabants Orkest onder leiding van dirigent André van der Noot zijn Symfonie nr. 1. Compositieopdrachten kreeg hij ook voor grotere koorwerken met orkestbegeleiding. Stoop componeerde daarnaast de muziek voor de Nederlandse films Waterlanders (1994) en Erwt (1997) van filmmaakster Simone van Dusseldorp. Het waren volgens Stoop twee arbeidsintensieve klussen, waarvoor hij wel eens tot laat moest doorwerken om de filmmaakster tevreden te kunnen stellen. Terugkijkend noemt hij het echter een zéér dankbaar werk.

Lees hier het interview met Henk Stoop

Lennaert Nijgh geëerd door Tilburgse beiaard

Volgende week woensdag, op 29 januari, zou de Nederlandse tekstschrijver Lennaert Nijgh 75 jaar geworden zijn. Hij was de vaste tekstschrijver van Boudewijn de Groot, voor wie hij vele liedjes schreef. De geschreven nalatenschap van Nijgh werd na zijn dood ondergebracht bij het Letterkundig Museum in Den Haag. Daar werden door zijn biograaf Peter Voskuil tussen agenda’s en stukjes voor de schoolkrant onder meer vijftien onbekende, nog nooit ten gehore gebrachte teksten gevonden. De Groot wilde ze niet gebruiken, waarna deze op muziek werden gezet door Frank Boeijen en Han Kooreneef voor een theatervoorstelling over Nijghs leven die in november 2017 was te zien.

“De beiaard is een belangrijk element van onze identiteit als Tilburger”

Zijn eerste compositie voor saxofoon schreef hij tijdens zijn studie in Tilburg voor een studiegenoot, nu 22 jaar geleden. Compositieles kreeg de Tilburgse saxofonist en componist Andreas van Zoelen (1978) van Alexandre Hrisanide, volgens Van Zoelen een groot mens, waar hij veel van leerde, vooral wat de structuur van een compositie betreft. Tot zijn leermeesters behoort ook de in 2016 overleden Jan van Dijk, de man die naam maakte als musicus, componist en dirigent en als docent actief was aan het Brabants conservatorium. Van hem leerde hij vooral de importantie van het componeren van een melodie die rechtstreeks uit het hart komt. “Ik ben deze mentoren ongelooflijk dankbaar voor wat ze mij op mijn pad meegaven”, zegt hij terugblikkend op zijn studietijd.

In Duitsland zette Van Zoelen zijn studie als saxofonist voort bij Carina Raschèr, dochter van de saxofoonpionier Sigurd Raschèr. Van Zoelen speelde vervolgens alle grote solo’s uit het repertoire voor symfonieorkesten met orkesten als de Berliner Philharmoniker, onder de beroemde dirigent Sir Simon Rattle. Daarnaast werkte hij samen met beroemde musici als Stewart Copeland, bekend van de Britse band The Police, Daniel Kientzy en Markus Stockhausen.

Van Zoelens muzikale loopbaan bestaat inmiddels uit een vrij lange lijst hoogtepunten. Zo musiceerde hij ook bij het Beethoven Orchester in Bonn, het Brandenburgs Staats Symfonieorkest, het Noord Nederlands Orkest Groningen en het Limburgs Symfonie orkest onder chef Ed Spanjaard. In 2002 won hij zijn eerste grote prijs, de zogenaamde ‘Jacques de Leeuw’ Jong Top Talent prijs. Een bijzonder project op Van Zoelens CV is verder het inmiddels al vijftien jaar lopende muziekprogramma ‘l’Histoire du Sax’, waarvoor hij composities bij elkaar zocht uit alle fases van de saxofoonmuziek. Doel van het project is om het publiek deelgenoot te maken van een bijzondere muzikale reis door het verleden van het blaasinstrument.Zo speelde Van Zoelen oude themavariaties uit 1845, impressionistische klanken uit het begin van de 20e eeuw, salonmuziek uit de tijd van de Roaring Twenties, de kleurrijke muziek uit de jaren ’50 en de meest actuele muziek voor saxofoon die maar voor handen is. In een interview met deze site zegt hij over het betreffende project:

“Het publiek is tijdens zo’n avondvullend programma altijd enorm enthousiast. Het mooie aan het project is ook dat, naarmate mijn saxofooncollectie groter wordt, je steeds weer andere accenten kunt leggen en recente aanwinsten kunt delen met het publiek.”

Tegenwoordig is Van Zoelen hoofdvakdocent klassiek saxofoon aan de Tilburgse Academy of Music and Performing Arts en geldt hij als autoriteit op het gebied van de geschiedenis van zijn instrument. Zijn omvangrijke verzameling saxofoons bestaat intussen uit krap honderd oude saxofoons. Een boek dat hij schreef over de geschiedenis van de saxofoon in Nederland zou uitgroeien tot een standaardwerk onder beroepsgenoten. Voor de Stichting Vrienden van de Tilburgse Beiaard was Van Zoelens CV reden genoeg om de componist te vragen vrij werk te schrijven voor de Tilburgse beiaardautomaat.

Lees hier het interview met Andreas van Zoelen